ئەرمەك ھايۋانلارنىڭ كۆزى بىنورمال!

01

ئوماق ئەرمەك ھايۋانلارنىڭ ھەممىسىدە بىر جۈپ ئوماق چوڭ كۆز بار ، بەزىلىرى ئوماق ، بەزىلىرى ئوماق ، بەزىلىرى چاققان ، بەزىلىرى تەكەببۇر. ئەرمەك ھايۋانلارغا سالام قىلغىنىمىزدا ، بىز ئالدى بىلەن ئۇلارنىڭ كۆزىگە قارايمىز ، شۇڭا ئۇلارنىڭ كۆزىدە بىنورماللىق بولغاندا ، ئۇنى بايقاشمۇ ئاسان. بەزىدە ئۇلار ئالدى پۇتى بىلەن كۆزىنى سىزغانلىقىنى بايقىشى مۇمكىن ، بەزىدە كۆزدىن يىرىڭلىق ۋە بەلغەمنىڭ ئاجرىلىپ چىققانلىقىنى كۆرىدۇ ، بەزىدە كۆز قىزىرىپ ، ئىششىپ قانغا تولغان بولىدۇ ، ئەمما كۆز نورمالسىزلىقىنىڭ ھەممىسى كېسەللىك بولۇشى ناتايىن.

مۈشۈك ۋە ئىت ئىگىلىرى ئەرمەك ھايۋانلىرىنىڭ كۆزىنىڭ ئىچكى بۇلۇڭىدا بەزى سۇيۇقلۇقلارنى كۆرىدۇ ، بەزىدە سۈزۈك سۇ ، بەزىدە يېپىشقاق سۇيۇقلۇق. ئېسىمدە قېلىشىچە ، تۈنۈگۈن ئەرمەك ھايۋانلارنىڭ خوجايىنى بۇ ئەھۋالنى سۈرۈشتۈرگىلى كەلگەندە ، شۇ يەردىكى دوختۇرخانا بۇنىڭ ئوت ئىكەنلىكىنى ، بۇ دېگەن. ئالدى بىلەن شۇنى بىلىشىمىز كېرەككى ، غەرب تېبابىتىدە ھەددىدىن زىيادە ئىسسىقلىق دېگەن نەرسە يوق. جۇڭگونىڭ ئەنئەنىۋى تېبابىتىدە بولۇشى مۇمكىن ، ئەمما ئەرمەك ھايۋانلارنىڭ ھەممىسى غەرب تېبابىتى ئاساسىدا ياسالغان ، چۈنكى جۇڭگونىڭ ئەنئەنىۋى تېبابىتى نەچچە مىڭ يىلدىن بۇيان ئەرمەك ھايۋانلارنى داۋالىمىغان. ئەڭ چوڭ ئەۋزەللىكى سۈپىتىدە تەجرىبە توپلىغان جۇڭگونىڭ ئەنئەنىۋى تېبابىتىگە نىسبەتەن ، ئەرمەك ھايۋانلار ساھەسىدە تەجرىبە يوق.

غەرب تېبابىتىدە ئوت بولمىغاچقا ، ئاق شىللىق پەردە ، بەزىدە ھەتتا قىزىل يىرىڭ ۋە كۆزنىڭ بۇلۇڭىدا ياشمۇ؟ نۇرغۇن ۋاقىتلاردا ، بۇ كېسەللىك ئەمەس ، بەلكى ھايۋانلارنىڭ نەزىرىدىكى سۇنىڭ يېتەرلىك بولماسلىقىدىن كېلىپ چىققان ئاجرالما. چۈنكى مۈشۈكلەر ، ئىتلار ، ھەتتا گۋىنىيە چوشقىلىرى ۋە كەركىدانلارنىڭ بەدىنىدە تەر بەزلىرى يوق دېيەرلىك بولغاچقا ، كۆز ياشلىرى ئۇلارنىڭ ئۈچىنچى چوڭ مېتابولىزم ئەزاسى. چوڭ تەرەت ۋە سۈيدۈكتىن باشقا ، نۇرغۇنلىغان مىكرو ئېلېمېنتلار ياش ئارقىلىق مېتابولىزىمغا ئايلىنىدۇ. ئەرمەك ھايۋانلار سۇنى ئاز ئىچكەندە ياكى ئەتراپتىكى مۇھىت ئىسسىق بولغاندا ، كۆپ مىقداردا سۇ ئىچكەندە شۆلگەي ياكى سۈيدۈككە ئايلىنىپ ، كۆزنىڭ بۇلۇڭ-پۇچقاقلىرىدا يېتەرلىك ياش ۋە قېلىن ياش كېلىپ چىقىدۇ. بۇ سۇيۇقلۇقتا سۇ كۆپ بولغاندا ، ئېنىق بولىدۇ ، ئەمما سۇ ئاز بولغاندا ئاق بولىدۇ ، چۈنكى ئاجرىتىپ چىقىرىش مىقدارىدا تۆمۈر كۆپ بولىدۇ. شۇڭلاشقا ، سۇيۇقلۇق تەدرىجىي پارغا ئايلانغاندا ، قالغان تۆمۈر چاچقا چاپلىشىپ ، قىزىل تۆمۈر ئوكسىد ھاسىل قىلىدۇ. بۇمۇ نۇرغۇن ياش ئىزلىرىنىڭ قىزىل قوڭۇر رەڭدە بولۇشىنىڭ سەۋەبى.

بۇ سەۋەبتىن شەكىللەنگەن قېلىن ياش ۋە ياش ئىزلىرى كېسەللىك ئەمەس. بىز ئەرمەك ھايۋانلارنىڭ پۇتى بىلەن سىزىلىپ ، كۆزىنى ئاچالمايدىغانلىقىنى دائىم كۆرمەيمىز. كۆپ مىقداردا سۇ ياكى ئاز مىقداردا ئانتىبىئوتىك ھەقسىز كۆز تامچىلىرىنى ئىچىڭ.

02

كۆز كېسەللىكلىرى بار ئەرمەك ھايۋانلاردا ئادەتتە قىچىشىش ، قىستاڭچىلىق ، قىزىرىش ۋە ئىششىق بولىدۇ. ئۇلار قايتا-قايتا كۆزنى سىلاپ ، ئەتراپتىكى كۆز ئېغىزىنىڭ بۇزۇلۇشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. قاپاقنى ئاچقاندا نۇرغۇن قاننى ئاشكارىلايدۇ ، كۆپ مىقداردا يىرىڭ ئاجرىتىپ چىقىرىدۇ ، ئېغىر بولغاندا ھەتتا قاپاقنىڭ بىر-بىرىگە چاپلىشىپ ، ياخشى ئېچىلماسلىقىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. يۇقارقى ئالامەتلەر كۆز كېسەللىكلىرى بىلەن كۆزنىڭ بۇرۇن تىلغا ئېلىنغان قۇرغاق جايلىرىنى پەرقلەندۈرۈش ئۈچۈن ئىشلىتىلىدۇ. ئەڭ كۆپ ئۇچرايدىغان ئەرمەك ھايۋانلارنىڭ كۆز كېسەللىكلىرى بىرىكتۈرگۈچى پەردە ياللۇغى ، قىزىلئۆڭگەچ ياللۇغى ، چەتئەل بەدىنىنىڭ غىدىقلىنىشى ، مۈڭگۈز پەردىسى يارىسى ، كۆزگە ئاق چۈشۈش ۋە گلاۋكوما قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.

بىرىكتۈرگۈچى پەردە ياللۇغى ۋە قىزىلئۆڭگەچ ياللۇغى ئەرمەك ھايۋانلاردا ئەڭ كۆپ كۆرۈلىدىغان كۆز كېسەللىكلىرى. ئىتلار ئالدى پۇتى بىلەن كۆزىنى سىلىغاندىن كېيىن باكتېرىيەنىڭ تاجاۋۇزىدىن كېلىپ چىقىشى مۇمكىن ، مۈشۈكلەر قاپارتما ياكى ئىستاكان شەكىللىك ۋىرۇسلار ، گۋىنىيە چوشقىلىرى ۋە توشقانلار ئوت-چۆپلەرنى قايتا-قايتا سۈرتۈشتىن كېلىپ چىقىشى مۇمكىن. ئۇلارنىڭ كۆزىگە قارشى ، ئوت-چۆپتىكى چاڭ-توزاندىن باكتېرىيە تاجاۋۇز قىلىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. كېسەللىك ئالامەتلىرى دائىم كۆز قىستاڭچىلىقى ۋە ئىششىق ، نورمال ئاچالماسلىق ، كۆپ مىقداردا بەلغەمنىڭ ئاجرىلىپ چىقىشى ۋە قىچىشىشنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. ئومۇمەن قىلىپ ئېيتقاندا ، مۇمكىن بولغان سەۋەبلەرگە ئاساسەن ئوخشىمىغان ئانتىبىئوتىك كۆز دورىسى ئىشلىتىش ساغلاملىقنى ئەسلىگە كەلتۈرەلەيدۇ.

كۆزدىكى چەتئەل جىسىملىرىنىڭ غىدىقلىشىدىن كېلىپ چىققان بىئاراملىق ئۇزۇن چاچلىق مۈشۈك ۋە ئىتلاردا دائىم كۆرۈلىدۇ ، چۈنكى كۆز ئەتراپىدىكى كىرپىك ياكى چاچ تەتۈر يۆنىلىشتە ، تېشىلىپ ياكى كۆزنى قايتا-قايتا سۈرتسە ئەرمەك ھايۋانلاردا بىئاراملىق پەيدا قىلىدۇ. ئەرمەك ھايۋانلار ئىگىلىرى ئېھتىياتچانلىق بىلەن كۆزىتىش ئارقىلىق ئۇنى ئاسانلا رەت قىلالايدۇ. چىۋىق ، توشقان قاتارلىق ھايۋانلارنى يەيدىغان ئوت-چۆپلەرنى يەيدىغان بەزى ئوت-چۆپ ئۇچى بولۇشى مۇمكىن ، ھەتتا كۆز قاپىقى سۇنۇپ ، قىستاڭچىلىق ۋە يۇقۇملىنىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. كۆپىنچە چەتئەل بەدەن غىدىقلىغۇچىلىرى كۆزدە قىزىرىش ۋە قىستاڭچىلىقنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. قاپاقنى ئېلىۋەتكەندىن كېيىن ۋە ئانتىبىئوتىك ھەقسىز كۆز تامچىلىرى بىلەن چايقىغاندىن كېيىن ، مەسىلىنىڭ قەيەردە ئىكەنلىكىنى كۆرەلەيسىز ، ئاندىن غىدىقلىنىدىغان چەتئەل بەدىنىنى ياساپ ياكى ئېلىۋەتسىڭىز بولىدۇ.

مۈڭگۈز پەردىسى يارىسى ، كۆزگە ئاق چۈشۈش ۋە گلاۋكوما بىر قەدەر ئېغىر بولغان كۆز كېسەللىكلىرى بولۇپ ، كۆز قارىچۇقىنىڭ ئاقارشىنى ، كۆرۈش قۇۋۋىتىنىڭ يوقىلىشىنى ۋە كۆز قارىچۇقىنىڭ ئىششىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. كۆپىنچە ھايۋانات دوختۇرخانىلىرىدا كۆزنىڭ بېسىمىنى ئۆلچەشتە كۆز كېسەللىكلىرى ئۈسكۈنىسى بولمىغاچقا ، گلاۋكوما بىلەن كۆزگە ئاق چۈشۈشنى پەرقلەندۈرۈش ئاسان ئەمەس. بەلكىم پەرقلەندۈرۈشنىڭ ئەڭ ئاسان ئۇسۇلى گلاۋكوما كۆزنىڭ ھەددىدىن زىيادە بېسىم سەۋەبىدىن تېخىمۇ كۆپ كۆز قارىچۇقىنىڭ پەيدا بولۇشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن. مۈڭگۈز پەردىسى يارىسى چەتئەل بەدىنىنىڭ سىزىلىشى ، چاڭ-توزان سۈركىلىشى ، باكتېرىيەدىن يۇقۇملىنىش ۋە مۈڭگۈز پەردىسىنىڭ يۈزىگە زىيان سالىدىغان باشقا ئامىللار سەۋەبىدىن بولۇشى مۇمكىن. ئۇنىڭدىن كېيىن ، كۆپ مىقداردا قېلىن سۇيۇقلۇق ئاجرىلىپ چىقىپ ، ئىششىق كۆرۈنەرلىك بولىدۇ. بۇ خىل ئەھۋال ئاستىدا ، ئوپېراتسىيە قىلىش تەۋسىيە قىلىنمايدۇ. سۈنئىي ياشنى كۆپ مىقداردا ئانتىبىئوتىك كۆز دورىسى بىلەن بىرلەشتۈرۈپ ئىشلىتىش كېرەك ، بۇزۇلغان رايوننىڭ يۇقۇملىنىشىدىن ساقلىنىش كېرەك ، بىمارلار سەۋرچانلىق بىلەن جاراھەتنىڭ ساقىيىشىنى ساقلىشى كېرەك.

ئەرمەك ھايۋانلارنىڭ كۆزى كېسەل ياكى ئەمەسلىكى ھەر بىر ئەرمەك ھايۋان ئىگىسىگە كۆڭۈل بۆلىدىغان مەسىلە ، نېمىلا دېگەن بىلەن ، كۆزگە نۇرغۇن زىيانلارنى ئەسلىگە كەلتۈرگىلى بولمايدۇ. شۇڭلاشقا ، ئۇلارنىڭ كۆزلىرىنىڭ قىستاڭچىلىق ، قىزىل ۋە ئىششىپ ، كۆپ مىقداردا يىرىڭلىق شىلىمشىق سۇيۇقلۇق ئاجرىتىپ چىقىرىدىغانلىقىنى بايقىغاندا ، يېتەرلىك دىققەت قىلىش كېرەك.